Informacje 

Wiele osób, podejrzewając u siebie depresję, lub uzyskując potwierdzenie diagnozy u lekarza, nie chce nawet słyszeć o przyjmowaniu leków antydepresyjnych. Tymczasem większość obaw, związanych z tymi lekami, jest bezpodstawna. Leki dziś stosowane są nowoczesne, a ich działania niepożądane naprawdę ograniczono do minimum. Za to ich skuteczność w walce z chorobą naprawdę jest wysoka.

SPIS TREŚCI

1. Jak działają leki przeciwdepresyjne

2. Uzależnienie od antydepresantów

3. Wpływ leków antydepresyjnych na libido

4. Antydepresanty w ciąży

5. Psychoterapia w leczeniu depresji

Niektóre objawy, których się boimy, owszem, wystąpić mogą – ale wcale nie muszą. A kiedy się pojawią, trzeba po prostu wrócić do lekarza i mu o nich powiedzieć. Zmieniając dawkę lub przepisując inny preparat, psychiatra może się z tymi przykrymi skutkami ubocznymi rozprawić. Najważniejsze więc, by szczerze rozmawiać ze swoim lekarzem o wątpliwościach, albo o niepożądanych reakcjach organizmu.

- Często tłumaczę pacjentom, którzy wyczytali w Internecie niepokojące opinie o danym preparacie, że ludzie, którym lek pomógł, nie siadają do komputera, żeby to opisać – mówi dr Agnieszka Ziołkowska, psychiatra, dyrektor medyczny warszawskiej Poradni Pro Psyche. – Oni po prostu, gdy poczują się lepiej wracają do pracy, spotykają ze znajomymi, zajmują rodziną… A ci, których preparat zawiódł, siedzą i piszą. Bo na pracę, rodzinę, przyjaciół, brakuje im energii. A więc, szukając w Internecie dowolnego leku antydepresyjnego, znajdziemy przede wszystkim opinie negatywne. Ale nie oznacza to wcale, że te leki nikomu nie pomagają!

Przekonanie, że leki antydepresyjne sterują naszym zachowaniem, a nawet zmieniają osobowość, choć całkowicie nieuzasadnione, jest bardzo powszechne. „To chemia”, mówią ci, którzy nie chcą ich przyjmować.

- Żaden lek nie ma takiej mocy, nie może nas zmienić w kogoś, kim nie jesteśmy – mówi dr Ziołkowska. – To leki, jak wszystkie inne, stosowane w chorobach przewlekłych. Czy cukrzyk albo osoba z nadciśnieniem uważa, że leki zmieniają jego osobowość? Nie, one tylko usuwają, lub łagodzą, szkodliwe objawy, skutki choroby. Podobnie działają leki przeciwdepresyjne.

Jeśli mamy ekstrawertyczny temperament, leki pomogą nam go odzyskać. Nie zamienią jednak nieśmiałej, skrytej osoby w duszę towarzystwa, ani wiernego męża w rozwiązłego poszukiwacza przygód miłosnych! Za to poszukiwacz przygód, który z powodu depresji spędził rok w czterech ścianach własnego domu, faktycznie może, 'dzięki' farmakoterapii, wrócić do dawnych zwyczajów i znów wyruszyć 'na łowy'. Nie ma to jednak nic wspólnego ze zmianą osobowości wywołaną lekami.

Owszem, leków antydepresyjnych nie można odstawić nagle, samodzielnie, bez współpracy z lekarzem. Ale tak samo nie można odstawić innych leków: na epilepsję, nadciśnienie, jaskrę, astmę, i setki innych chorób. Cukrzyk, który pewnego dnia zrezygnowałby z przyjmowania insuliny, mógłby wywołać gwałtowne pogorszenie swojego zdrowia. Podobnie jak osoba biorąca regularnie hormony tarczycy wyrzucająca nagle leki do kosza, zapewne szybko poczuje konsekwencje tego kroku. Nie ma to jednak nic wspólnego z uzależnieniem, o jakim mówimy przy alkoholu, narkotykach, nikotynie. Tysiące chorych odstawiają leki antydepresyjne po odbytej kuracji bez problemu i żyją spokojnie i szczęśliwie bez nich – ale musi się to odbyć pod nadzorem lekarza, w wybranym wspólnie z nim momencie, w ściśle określony sposób.

Owszem, po lekach antydepresyjnych zdarzają się problemy z potencją, a u kobiet – z osiąganiem orgazmu. Nie jest to jednak wcale regułą, a jeśli tak się zdarzy, można preparat lub jego dawkę zmienić, można też podać razem z nim inny preparat, wspomagający życie seksualne.

- W Polsce lekarze wciąż często sferą intymną nie są zainteresowani mówi dr Agnieszka Ziołkowska. - Pacjenci zaś odstawiają leki na własną rękę, gdy zauważą problemy z współżyciem lub też nie wiedząc, że może to być skutek uboczny przyjmowania tych preparatów, dodatkowo stresują się nowymi problemami . ‘Nie dość, że mam depresję, to jeszcze w łóżku mi nie wychodzi’, myślą.

Bywa i tak, że libido jest obniżone z powodu samej depresji, a nie przyjmowania leków – to jeden z typowych objawów tej choroby.

Gdy więc leki zaczną działać, w sferze intymnej też może zajść wyraźna zmiana na korzyść.

A jeśli nie zajdzie? Trzeba się z tym zgłosić do lekarza. Leczenie depresji trwa przecież czasami nawet kilka lat, a leki mają za zadanie pomóc choremu w powrocie do dobrej formy – we wszystkich aspektach życia.

- Satysfakcjonujące kontakty intymne są zaś jednym z ważnych wyznaczników udanego życia, i skutecznej terapii - podkreśla dr Ziołkowska.

To prawda – ale tylko w pierwszym trymestrze. Od czwartego miesiąca ciąży leki antydepresyjne mogą być podawane. I jeśli lekarz zdecyduje, że istnieją wskazania do leczenia farmakologicznego, nie ma sensu się wahać. Kobiety ciężarne niekiedy naprawdę bardzo cierpią z powodu objawów depresyjnych.

- Nie zapominajmy, że u niektórych osób depresja wiąże się z myślami samobójczymi – mówi dr Ziołkowska. – W takim przypadku, przy nasilonej depresji, grożącej próbą samobójczą, chronienie płodu przed ewentualnym wpływem leków, przy jednoczesnym narażaniu go na śmierć, wydaje się absurdalne.

Lekarz musi więc ocenić, w jakim stanie jest kobieta, i zdecydować, czy podać jej leki, a jeśli tak, to jakie. Kobiety, które cierpiały na depresję przed zajściem w ciążę, nie mogą oczywiście brać leków sprzed ciąży bez konsultacji z psychiatrą! Ale nie mogą też odstawić ich z dnia na dzień, bez rozmowy z lekarzem, i liczyć na to, że radość z ciąży zagłuszy objawy depresji.

Najrozsądniejszym rozwiązaniem, dla kobiety leczącej się na depresję, planującej ciążę, lub podejrzewającej, że może w niej być, jest jak najszybsze spotkanie z psychiatrą, który ustali najlepszy sposób postępowania w tym, konkretnym przypadku.

Nie! Psychoterapia może faktycznie pomóc osobom cierpiącym na depresję. Bywa nawet, że wychodzi się z niej bez leków, dzięki samym spotkaniom z psychoterapeutą. Może się tak zdarzyć zwłaszcza w przypadku depresji reaktywnej, będącej, jak sama nazwa wskazuje, reakcją na jakieś traumatyczne przeżycie; rozstanie z partnerem, utratę pracy itp. Tu rozmowa, ‘przepracowanie’ problemu i znalezienie sposobu reagowania w nowej sytuacji, faktycznie mogą być pomocne. Dobre wyniki daje zwłaszcza terapia poznawczo-behawioralna.

U chorych z depresją endogenną, czyli nie stanowiącą reakcji na konkretne życiowe wydarzenie, psychoterapia często jest bardzo przydatna – ale obok leczenia farmakologicznego. Zwykle wprowadza się ją dopiero wtedy, gdy leki zaczynają działać i pacjent jest w stanie pracować nad swoim problemem z psychoterapeutą.

A więc o tym, w jaki sposób leczyć depresję, może zdecydować tylko lekarz.

- Leki antydepresyjne i psychoterapia na pewno nie są zamiennikami, natomiast doskonale się uzupełniają – mówi dr Agnieszka Ziołkowska.